Осетин тілі

Осетин тілі (Ossetin language) — үндіеуропалық тілдер отбасының иран тармағының солтүстік шығыс иран тобына кіреді, тілдердің қопарылма (флективті) түріне жатады (агглютинация элементтері бар). Осетин тілі – Солтүстік Осетия-Алания Республикасының мемлекеттік тілі (орыс тілімен қатар) (Конституция 1994) және Оңтүстік Осетия Республикасының мемлекеттік тілі (грузин тілімен қатар) (Конституция 1992109 ).

Осетин тілі
Өз атауы:	Ossetin language
Елдер:	Ресей
Сөйлеушілер саны:	344 907 (2020)
Классификация
Еуразия тілдері Үнді-Еуропа тілдері отбасы иран тармағы солтүстік шығыс иран тобы
Жазуы:	латын әліпбиі, кириллица
Тіл коды
МЕСТ 7.75–97:	ост 524
ISO 639-1:	oss
ISO 639-2:	oss
ISO 639-3:	oss
Тағы қараңыз: Жоба:Лингвистика

Референтті халық

Референтті халық: осетиндер; өз атауы – ирон, дигорон.

Географиялық таралуы

Осетиндер Солтүстік Осетия мен Оңтүстік Осетияның негізгі халқын құрайды. Сонымен қатар, осетиндердің едәуір бөлігі Қабарда-Балқарияда, Ставрополь және Краснодар өлкесінде, сондай-ақ Ресей Федерациясы мен ТМД-ның әртүрлі қалаларында тұрады. Ресей Федерациясынан тыс Түркияда, Грузияда және кейбір Батыс Еуропа елдерінде осетин диаспоралары бар.

Диалектісі

Оның бірнеше аумақтық үстеулері бар, олар 2 диалектіні құрайды - дигор (Батыс Солтүстік Осетия және Қабарда-Балкария) және ирон (Солтүстік Осетия мен Оңтүстік Осетияның қалған бөлігі). Түркиядағы мұсылман осетиндер сөйлейтін осетин тілінің варианты түрік тілінің әсерінен пайда болған бірқатар ерекшеліктерге ие.

Жазуы

Реформаланған кириллицаға негізделген осетин тілінің жазуы 1923 жылға дейін пайдаланылды, содан кейін латын тіліне аударылып, қайтадан орыс (кириллица) графикасының базасына қайтарылды (1938). 1938 жылы Оңтүстік Осетияда осетин тілі үшін қысқа уақыт ішінде грузин графикасы енгізілді. 1954 жылы орыс (кириллица) графикасына негізделген бірыңғай осетин жазуы қалпына келтірілді.

Қазіргі осетин әліпбиі:

А а	Ӕ ӕ	Б б	В в	Г г	Гъ гъ	Д д	Дж дж
Дз дз	Е е	Ё ё	Ж ж	З з	И и	Й й	К к
Къ къ	Л л	М м	Н н	О о	П п	Пъ пъ	Р р
С с	Т т	Тъ тъ	У у	Ф ф	Х х	Хъ хъ	Ц ц
Цъ цъ	Ч ч	Чъ чъ	Ш ш	Щ щ	Ъ ъ	Ы ы	Ь ь
Э э	Ю ю	Я я

Дереккөздер

1. Осетин тілі. Тексерілді, 22 маусым 2025.
2. Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017. Тексерілді, 22 маусым 2025.
3. Э.Д. Сүлейменова, Д.Х. Ақанова, Н.Ж. Шаймерденова «Қазақстан тілдері: әлеуметтік лингвистика анықтамалығы» — «Издательство Золотая Книга» ЖШС, 2020. — Б. 167. — 480 б. — ISBN 978–601–7988-21-0.