Орхон өзені

Орхон — Моңғолиядағы ең ұзын өзен. Хангай тауларынан басталып, Селенга өзеніне қосылады. Ұзындығы – 1124 км, су алабы – шамамен 132 835 км². Өзен Архангай облысы, Өвөрхангай облысы, Булган облысы, Дархан-Уул облысы мен Сэлэнгэ облысы арқылы ағып өтеді.

Орхон
Орхон гол
Орхон өзені
Сипаттамасы
Ұзындығы	1124 км
Су алабының ауданы	132 835 км²
Су алабы	Сэлэнгэ
Өзендердің су алабы	Байкал көліне дейін
Су шығыны	66 м³/с (сағасы)
Су ағысы
Бастауы	Суврага Хайрхан
• Орналасқан жері	Цэнхэр, Архангай облысы
• Координаттары	47°02′59″ с. е. 101°20′30″ ш. б. / 47.04972° с. е. 101.34167° ш. б. / 47.04972; 101.34167 ^(G) ^(O) ^(Я)^(T)
Сағасы	Селенга
• Орналасқан жері	Сүхбаатар, Сэлэнгэ облысы
• Координаттары	50°15′00″ с. е. 106°08′20″ ш. б. / 50.25000° с. е. 106.13889° ш. б. / 50.25000; 106.13889 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 50°15′00″ с. е. 106°08′20″ ш. б. / 50.25000° с. е. 106.13889° ш. б. / 50.25000; 106.13889 ^(G) ^(O) ^(Я)^(T)
Орналасуы
Орхон өзенінің алабы
Ел	Моңғолия
Аймақ	Архангай облысы, Өвөрхангай облысы, Булган облысы, Дархан-Уул облысы, Сэлэнгэ облысы
Ортаққордағы санаты: Орхон

Бастауы

Орхон өзені Архангай облысының Цэнхэр ауданындағы Суврага Хайрхан тауынан бастау алады.

Гидрологиясы

Орхон негізінен қар, мұздық және жаңбыр суларымен қоректенеді. Су тасу кезеңі — көктемнің соңынан жаз ортасына дейін. Орташа жылдық су шығыны – шамамен 66 м³/сек. Жоғарғы бөлігіне Улаан Цутгалан сарқырамасы орналасқан.

Маңызы

Өзен бойында Қарақорым және Қара Балғас секілді тарихи қалалар орналасқан. Ауыл шаруашылығы мен ирригациялық мақсатта пайдаланылады. ЮНЕСКО Орхон аңғарын Бүкіләлемдік мұралар қатарына қосқан.

Салалары

Орхон өзенінің негізгі салалары:

• Тамир өзені
• Туул өзені
• Хараа өзені

Қызықты дерек

Орхон атауы көне түркі жазуларында кездеседі. Осы өзен бойынан Күлтегін, Білге қаған ескерткіштері табылған.

Дереккөздер

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Orkhon_River
2. https://www.adb.org/sites/default/files/institutional-document/618776/mongolia-country-water-security-assessment_0.pdf
3. Монгол Улсын усны нөөцийн тайлан, 2021