Күн радиациясы

Күн радиациясы , күннің сәуле шығаруы – Күннің электрмагниттік және корпускулалық сәуле шығаруы.

Электрмагниттік радиация (күннің сәулелік энергиясы) электрмагниттік толқындар түрінде, 300000 км/с жылдамдықпен тарап, жер атмосферасына енеді. Жер бетіне дейін тура (жерге бұлтсыз ашық жағдайда атмосферадан көктей өтіп жететін Күн сәулелері) және шашыранды (атмосферадағы шаң-тозаңнан, бұлттан шашыраған Күн сәулесі) радиация түрінде жетеді. Олардың 48%-ы спектрдің көрінетін бөлігінде (0,38 – 0,76 мкм), 45%-ы инфрақызыл сәуле (0,76 мкм), 7%-ы ультракүлгін сәуле (0,38 мкм) спектрінде жатады. Корпускулалық радиация негізінен 300 – 1500 км/с жылдамдықпен қозғалатын әрі түгелімен жер магнитосферасында тұтылып қалатын протондардан тұрады (концентрациясы 5 – 80 ион/см³, ал күн активтілігі артқанда, ол да артады). Күн радияциясы – Жер бетінде және атмосферада болып жатқан экзогендік процестер үшін бірден-бір энергия көзі болып табылады; әдетте оны жылулық әсері бойынша өлшейді. Оның жер бетіне келетін мөлшері уақыт бірлігінде 1 см 2 жерге түсетін калориямен өрнектеледі. Жер әр минут сайын Күннен 2,4·1018 кал сәулелік энергия алады.

1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика. Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0
2. О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова. Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0
3. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Экология және табиғат қорғау. А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5

Күн Құрылысы Күн ядросы  · Сәулелік тасымал аймағы  · Тахоклин  · Конвекция аймағы Атмосфера Фотосфера  · Хромосфера  · Аралық аймақ  · Тәжі Кеңейтілген құрылымы Гелиосфералық ток қабаты  · Гелиосфера  · Гелиопауза  · Бас соққы толқыны Күн құбылыстары Күннің тұтылуы · Күн белсенділігі (Күн дақтары · Күн алау оттары · Тәжден массаның лақтырылуы)  · Күн радиациясы  · Тәж тесіктері  · Тәж ілмектері  · Алаулары  · Түйіршіктер  · Флоккулалар  · Протуберанецтер · Спикулалар · Супергрануляция · Күн желі  · Мортон толқыны  · Эвершед эффектісі Қосымша Күн жүйесі · Жұлдыздар эволюциясы · Күн динамосы · Геомагниттік дауыл