Фазалық өту

Фазалық ауысу, фазалық түрлену — кең мағынасында сыртқы жағдайлар (температура, қысым, магниттік және электрлік өріс, т.б.) өзгергенде заттың бір фазадан екінші фазаға ауысуы; тар мағынасында сыртқы параметрлер үздіксіз өзгергенде физикалық қасиеттердің секірмелі өзгеруі. Температураның, қысымның немесе қандай да бір басқа физ. шаманың Фазалық ауысу өтетін мәні ауысу нүктесі деп аталады. Фазалық ауысудың екі тегін ажыратады. Бірінші текті Фазалық ауысуда заттың тығыздығы, құраушыларының концентрациясы сияқты термодинамикалық сипаттамалары секірмелі түрде өзгереді; масса бірлігінде Фазалық ауысу жылуы деп аталатын жылудың толық анықталған мөлшері бөлінеді немесе жұтылады. Екінші текті Фазалық ауысу кезінде қандай да бір нөлге тең физикалық шама ауысу нүктесінің бір жағынан екінші жағына қарай ығысу нүктесінен алыстағанда нөлден бастап біртіндеп өседі. Мұнда тығыздық үздіксіз өзгереді, жылу бөлінбейді және жұтылмайды. Бірінші текті Фазалық ауысу табиғатта кең таралған құбылыс. Оған булану мен конденсаттану, балқу мен қатаю, қатты фазаға сублимациялану мен конденсаттану, қатты денелердегі кейбір құрылымдық ауысулар, мысалы, темір-көміртек қорытпасында мартенситтің түзілуі жатады. Таза асқын өткізгіштерде жеткілікті күшті магнит өрісі асқын өткізгіштік күйден қалыпты күйге бірінші текті Фазалық ауысутуғызады. Екінші текті Фазалық ауысуға: макроскоп. магниттік моменттің пайда болуымен бірге жүретін пара-ферромагнетик. ауысу, пара-антиферромагнетик. ауысу, т.б. жатады. Фазалық ауысу температураның, т.б. шамалардың қатаң анықталған мәндеріндегі бөлшектер санына шек қойылмайтын жүйеде ғана өтетін құбылыс.

1. "Қазақ Энциклопедиясы", 9 том,
2. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Химия. Н.Нұрахметов, А.Ниязбаева, Р.Рысқалиева, Н.Далабаева. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 336 бет. ISBN 9965-36-416-8

Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет.

Термодинамика Термодинамика бөлімдері Термодинамика бастамасы  • Күй теңдеуі  • Термодинамикалық шамалар  • Термодинамикалық потенциалдар  • Термодинамикалық циклдер  • Фазалық ауысулар Термодинамика бастамасы Термодинамиканың жалпы бастамасы  • Термодинамиканың бірінші бастамасы  • Термодинамиканың екінші бастамасы  • Термодинамиканың үшінші бастамасы

Заттың термодинамикалық күйлері Термодинамикалық фазалар Агрегаттық күй • Фазалар ережесі • Фазалық диаграмма • Күй теңдеуі Қатты дене Кристалдар (Монокристалл • Поликристалл • Кристаллит) Мезофаза Аморфты құрылыс • Сұйық кристалдар (Нематик • Смектик • Холестерик • Бағаналы фаза • Мезоген) • Мембрана Сұйықтық Идеал сұйықтық • Метастабильді қалып (Аса қайнаған сұйықтық • Аса суытылған сұйықтық) • Балқыма • Шамадан тыс сұйықтық Газ Идеал газ • Нақты газ • Бу (Қаныққан және қанықпаған булар) Плазма Электрмагниттік • Кварк-глюондық • Глазма Аса төмен температуралы Бозе конденсаты • Фермионды конденсат • Фотондық молекула • Кванттық газ (Бозе газ • Ферми газ • Дегенерат газы) • Кванттық сұйықтық (Бозе сұйықтық • Ферми сұйық • Асқын аққыш қатты дене) • Асқын аққыштық • Асқын өткізгіштік Фазалық ауысулар Бірінші текті Балқу / Кристалдану (Балқу температурасы) • Сублимация / Десублимация • Иондану / Рекомбинация • Конденсация / Булану (Қайнау • Қайнау температурасы) • Фазалық өту температурасы • Фазалық өтудің жылуы • Үштік нүкте • Мартенситтік түрлену • Эвтектика • Азеотропты қоспа Екінші текті Сегнетоэлектриктер / Антисегнетоэлектриктер • Ферромагнетиктер / Парамагнетиктер / Антиферромагнетиктер • Кюри нүктесі • Неель нүктесі Кванттық Лямбда-нүкте Дисперстік жүйелер Гель (Аэрогель) • Ерітінді • Коллоидтар • Золь • Аэрозоль • Суспензия • Эмульсия Қосымша Қалыпты шарттар • Ферми–Дирак статистикасы • Бозе–Эйнштейн статистикасы