Тамақ өнеркәсібі

Азық-түлік өнеркәсібі — бұл дайын тамақ өнімдерін немесе жартылай фабрикаттарды, сондай-ақ сусындар мен темекі өнімдерін өндіретін салалардың жиынтығы. Кейбір жіктеулерде бұл салаға май өндірісі негізінде сабын мен жуғыш заттар да кіреді. Бұл өнеркәсіп халықтың негізгі қажеттілігі – азық-түлікпен қамтамасыз етуді мақсат етеді. Азық-түлік өнеркәсібінің кәсіпорындары шикізатты жинау, оны өңдеу және тұтынушыға жеткізуді ыңғайлы ету үшін дайын өнім түрінде шығарумен айналысады.

Америкалық азық-түлік дүкеніндегі қапталған тағамдар бөлімі

Заманауи зауытта өндірілген Parmigiano Reggiano ірімшігі

Бразилияда қарқынды мал шаруашылығының мысалы ретінде торлы батареялар қолданылады

Аргентинадағы соя алқабы

Агроөнеркәсіп кешенінде азық-түлік өнеркәсібі ауыл шаруашылығымен тығыз байланыста, себебі ауыл шаруашылығы – шикізат жеткізушісі, ал сауда – дайын өнімді тарату жүйесі. Өнеркәсіптің кейбір салалары шикізат көздеріне жақын орналасса, басқалары тұтынушылар көп шоғырланған аймақтарға жақындайды.

Азық-түлік өнеркәсібі адамдар өмір сүретін барлық жерлерде кездеседі. Бұл шикізаттың кең таралуына және азық-түліктің тұрақты тұтынылуына байланысты. Дегенмен, бұл салада өзіндік ерекшеліктер мен заңдылықтар бар. Өнеркәсіп орындарын орналастыруда осы ерекшеліктер ескеріледі. Елдің жетекші ғылыми-зерттеу институттарының мамандарының баяндамаларына сәйкес, бұл салаға ауыл шаруашылығының дамуы үлкен ықпал етеді. Ол өңірдегі өнеркәсіп салаларының құрылымдық ерекшеліктерін, өндірістік қуатын және басқа да маңызды қасиеттерін анықтайды.

Азық-түлік өнеркәсібінің негізгі бағыттары:

• Ауыл шаруашылығы: егін өсіру, мал және теңіз өнімдерін өндіру, ауыл шаруашылығы экономикасы
• Өндіріс: агрохимия, ауыл шаруашылығы құрылыс технологиялары, ферма техникасы мен жабдықтары, тұқым өндіру
• Азық-түлікті өңдеу: нарыққа арналған жаңа өнімдерді дайындау, дайын өнім шығару
• Маркетинг: жалпы өнімдерді (мысалы, сүт) ілгерілету, жарнама, қаптама, PR және маркетингтік кампаниялар
• Көтерме сауда және тарату: логистика, көлік, қоймалау
• Қоғамдық тамақтану: қоғамдық тамақтану қызметтері мен мейрамханалар
• Бөлшек сауда: супермаркеттер, фермерлік базарлар және қоғамдық нарықтар
• Реттеу: жергілікті, аймақтық, ұлттық және халықаралық деңгейдегі азық-түлік өндірісі мен сатылымына қатысты ережелер (тамақ сапасы, қауіпсіздігі және қауіпсіздігі, жарнама және т.б.)
• Білім беру: академиялық, кәсіби және консалтингтік білім
• Зерттеу және даму: азық-түлік ғылымы, микробиология, технология, химия және инженерия
• Қаржылық қызметтер: несие, сақтандыру
• Азық-түліктің сапасын және оны сақтау әдістерін зерттейтін бағыттар (азық-түлікті сұрыптау, сақтау, реология) жоғарыда аталған процестермен тығыз байланысты.

Тек өз қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін азық-түлік өсіретін шаруалар мен аңшылыққа негізделген қауымдастықтар ғана заманауи азық-түлік өнеркәсібінен тыс деп есептеледі.

Азық-түлік өнеркәсібінің негізгі ойыншылары кейде "Big Food" деп аталады. Бұл терминді жазушы Нил Гамильтон енгізген.

Дереккөздер

1. Food Democracy: From consumer to food citizen — Springer. — P. 3–. — ISBN 978-981-287-423-8.
2. A Handbook of Food Crime: Immoral and Illegal Practices in the Food Industry and What to Do About Them — Policy Press. — P. 371–. — ISBN 978-1-4473-5628-8.
3. Booth, Sue; Coveney, John (2015), Booth, Sue; Coveney, John, eds., 'Big Food'—The Industrial Food System, SpringerBriefs in Public Health, Singapore: Springer, pp. 3–11, doi:10.1007/978-981-287-423-8_2, ISBN 978-981-287-423-8, https://doi.org/10.1007/978-981-287-423-8_2, retrieved 26 November 2020 
4. Stuckler, David; Nestle, Marion (19 June 2012). "Big Food, Food Systems, and Global Health" (in en). PLOS Medicine 9 (6): e1001242. doi:10.1371/journal.pmed.1001242. ISSN 1549-1676. PMC 3378592. PMID 22723746. 

Сыртқы сілтемелер