Посткеңестік кеңістік

Посткеңестік кеңістік, немесе сондай-ақ бұрынғы КСРО құрамындағы республикалар, ТМД және Балтық маңы (Балтық теңізі жағалауындағы елдер) елдері — бұл КСРО-ның ыдыру кезеңінде, яғни, 1991 жылы тәуелсіздіктерін алған мемлекеттер.

Ағылшын алфавиті бойынша реттелген посткеңестік мемлекеттер:
1. Армения; 2.  Әзербайжан; 3.  Беларусь; 4.  Эстония; 5.  Грузия; 6.  Қазақстан; 7. Қырғызстан; 8.  Латвия; 9.  Литва; 10.  Молдова; 11.  Ресей; 12.  Тәжікстан; 13.  Түрікменстан; 14.  Украина; 15.  Өзбекстан

Мемлекеттер және географиялық аймақтар

Посткеңестік елдер:
     Ресей
     Балтық елдері
     Шығыс Еуропа
     Оңтүстік Кавказ
     Орталық Азия

Негізінен посткеңестік мемлекеттерді келесі бес топқа бөледі:

Балтық елдері  Эстония  Латвия  Литва

Шығыс Еуропа  Беларусь  Молдова  Украина

Оңтүстік Кавказ  Армения  Әзербайжан  Грузия

Орталық Азия  Қазақстан  Қырғызстан  Тәжікстан  Түрікменстан  Өзбекстан

Ресей  Ресей

Тарихи байланыстар

Ресей шығыс-славян посткеңестік мемлекеттерімен тарихи тығыз байланыста, себебі Ресейдің мемлекеттілігі олардың шекарасында құрылды. Олардың түпкі тамыры — Киев Русі.

Орталық Азия және Оңтүстік Кавказ Ресей империясына тек XVIII және XIX ғасырларда ғана қосылды.

ТМД және Балтық елдері

2009 жылға дейін «ТМД және Балтық маңы елдері» шекарасы ұғымы «посткеңестік кеңістік» атты ұғыммен тең болған. 2009 жылы Грузия ТМД құрамынан шығып кетті, ал 2018 жылы соның ізінше Украина да шықты.

Бұл тіркес 1991 жылдың желтоқсанынан кейін, Балтық жағалауы республикалары (Латвия, Литва, Эстония) Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына (ТМД) кіруден бас тартқан кезде пайда болды. Бұл елдер тәуелсіз мемлекеттер арасындағы қатынастарды реттеуге арналған аймақтық халықаралық ұйымға кіруден бас тартты.

Мемлекеттердің қазіргі басшылары

Мемлекет басшылары

•  Армения
  Ваагн Хачатурян
  Армения президенті
•  Әзербайжан
  Ильхам Әлиев
  Әзербайжан президенті
•  Беларусь
  Александр Лукашенко
  Беларусь президенті
•  Грузия
  Михаил Кавелашвили
  Грузия президенті
•  Қазақстан
  Қасым-Жомарт Тоқаев
  Қазақстан президенті
•  Қырғызстан
  Садыр Жапаров
  Қырғызстан президенті
•  Латвия
  Эдгарс Ринкевичс
  Латвия президенті
•  Литва
  Гитанас Науседа
  Литва президенті
•  Молдова
  Майя Санду
  Молдова президенті
•  Өзбекстан
  Шавкат Мирзиёев
  Өзбекстан президенті
•  Ресей
  Владимир Путин
  Ресей президенті
•  Тәжікстан
  Эмомали Рахмон
  Тәжікстан президенті
•  Түрікменстан
  Сердар Бердімұхамедов
  Түрікменстан президенті
•  Украина
  Владимир Зеленский
  Украина президенті
•  Эстония
  Алар Карис
  Эстония президенті

Үкімет басшылары

•  Армения
  Никол Пашинян
  Армения премьер-министрі
•  Әзербайжан
  Әли Асадов
  Әзербайжан премьер-министрі
•  Беларусь
  Александр Турчин
  Беларусь премьер-министрі
•  Грузия
  Ираклий Кобахидзе
  Грузия премьер-министрі
•  Қазақстан
  Олжас Бектенов
  Қазақстан премьер-министрі
•  Қырғызстан
  Әділбек Қасымәлиев
  Қырғызстан Министрлер Кабинетінің төрағасы
•  Латвия
  Эвика Силиня
  Латвия премьер-министрі
•  Литва
  Инга Ругинене
  Литва премьер-министрі
•  Молдова
  Дорин Речан
  Молдова премьер-министрі
•  Өзбекстан
  Абдулла Әріпов
  Өзбекстан премьер-министрі
•  Ресей
  Михаил Мишустин
  Ресей Үкіметінің Төрағасы
•  Тәжікстан
  Қоһир Расулзода
  Тәжікстан премьер-министрі
•  Түрікменстан
  Сердар Бердімұхамедов
  Түрікменстан президенті
•  Украина
  Юлия Свириденко
  Украина премьер-министрі
•  Эстония
  Кристен Михал
  Эстония премьер-министрі

Экономикасы

1991–2007 жылдардағы Посткеңестік кеңістіктегі жалпы ішкі өнімдегі (ЖІӨ) өзгерістер:

Мемлекет	1991*	1996	2001	2006	2011	Айналымдағы жыл**
Шығыс Еуропа елдері
Ресей	100	63.1	74.5	103.3	118.3	1997
Украина	100	47.2	51.8	73.7	75.9	2000
Беларусь	100	67.9	94.0	141.5	192.5	1996
Молдова	100	45.2	45.0	62.5	74.5	1997
Балтық елдері
Эстония	100	?	?	?	?	?
Латвия	100	67.8	92.9	143.1	130.1	1993
Литва	100	64.6	81.5	119.8	123.9	1995
Орталық Азия
Қазақстан	100	69.3	88.5	141.4	185.7	1996
Қырғызстан	100	58.9	76.1	89.6	114.4	1996
Тәжікстан	100	34.1	45.2	56.0	98.1	1997
Түрікменстан	100	68.4	107.7	215.5	351.8	1998
Өзбекстан	100	82.9	102.6	137.5	208.4	1996
Оңтүстік Кавказ
Армения	100	63.3	84.2	154.7	172.5	1994
Әзербайжан	100	42.7	65.2	150.2	241.1	1996
Грузия	100	39.8	49.8	74.1	93.2	1995

Дамуы

Адам даму индексі бойынша реттеліп жазылған посткеңестік елдер тізімі:

Өте жоғарғы индекс:

•  Эстония: 0.846
•  Литва: 0.818
•  Латвия: 0.814

Жоғарғы индекс:

•  Беларусь: 0.793
•  Ресей: 0.788
•  Қазақстан: 0.754
•  Грузия: 0.745
•  Украина: 0.740
•  Әзербайжан: 0.734
•  Армения: 0.729

Орташа адам даму индексі

•  Түрікменстан: 0.698
•  Молдова: 0.660
•  Өзбекстан: 0.654
•  Қырғызстан: 0.622
•  Тәжікстан: 0.622

Ескертпелер

1. 2025 жылғы сайлаудан бері Грузия президенттігі Саломе Зурабишвили мен Кавелашвили арасында таласты
2. Премьер-министр лауазымының жойылуы нәтижесінде Түрікменстан президенті елдің мемлекеттінің де, үкіметінің де басшысы болып келеді

Дереккөздер

1. World Bank data