Мариана шұңғымасы

Мариана шұңғымасы — Тынық мұхиттың батысында Мариана аралдарын бойлай 1340 км-ге созылып жатқан тар депрессия. Көлденең қимасы V тәрізді, беткейі тік (7 — 9Ә). Табаны тегіс, ені 1 — 5 км. Орташа тереңд. 8 — 11 км. Ең терең жері — оңт. бөлігінде 11022 м. Бұл дүниежүз. мұхит бойынша ең терең жер.

Мариана шұңғымасы ағылш. Mariana Trench
Мариана шұңғымасының орналасуы
Сипаттамасы
Тереңдігі	10 994 ± 40 м
Орналасуы
11°21′ с. е. 142°12′ ш. б. / 11.350° с. е. 142.200° ш. б. / 11.350; 142.200 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 11°21′ с. е. 142°12′ ш. б. / 11.350° с. е. 142.200° ш. б. / 11.350; 142.200 ^(G) ^(O) ^(Я)
Мұхит	Тынық мұхит
Мариана шұңғымасы
Мариана шұңғымасы Ортаққорда

Бұл тереңдік Эверест тауының биіктігінен де асады. Оны 1958 ж. кеңес ғалымдары «Витязь» кемесінде ғыл.-зерт. жұмыстарын жүргізгенде анықтаған.

Мариана шұңғымасының төменгі бөлігіндегі температура шамамен 1-4 градус.

Мариана шұңғымасының тереңдігі әлі толық зерттелмеген.

Шұңғыма жер қыртысының қалың ең жұқа жерлерінің бірінде орналасқан.

Тарихы

• 1875: Ағылшын кемесі “Челленджер нүктесін” Мариана шұңғымасындағы ең терең нүктесін анықтап, оған “Челленджер шұңғымасы” деген атау берді. Олар тереңдікті 8184 метр деп өлшеген.
• 1951: Американдық кеме “Мариана шұңғымасы” тереңдікті 10 863 метр деп өлшеді.
• 1960: Американдық океанографтар Джеймс Камерон және Дон Уолш “Триест” кемесімен қолдана отырып “Челленджер шұңғымасына” жетті. Олар тереңдікті 10 916 метр деп өлшеген.
• 2012: Режиссер Джеймс Камерон “Deepsea Challenger” аппаратымен шұңғымаға жетті. Ол оның тереңдігін 10 908 метр деп өлшеген.
• 2019: “Витязь” кемесінің экспедициясы шұңғыманың тереңдігін 10 929 метр деп өлшеген.

Дереккөздер

1. «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9