Есір Айшуақұлы

Есір Айшуақұлы (1840, Маңғыстау ауданы, — 1904, сонда) — күйші, домбырашы.

Жас кезінен Абылды ұстаз тұтқан. 1873 жылы Ресей империясының Форт Александровскіден (қазіргі Форт-Шевченко) Хиуаға аттанған жаулаушы әскері қару-жарақ тиеу үшін осы сапарға Маңғыстау елінен 90 түйе мен 9 түйеші алады.

Қатерлі сапарға түйеші болып еріксіз аттанған Есір елімен қоштасып, “Қос айырған” күйін шығарады. Сол жолы көрген азап-бейнетін ол “Тоғыз түйеші” күйінде бейнелеген. Ресей әскері түйешілерді “Геок-Тепе” (Көктөбе) деген жерден қайтарып, елге аман оралған Есір қуаныш, сағыныш сезімін “Ақжарма” күйімен өрнектейді. “Көктөбе”, “Манатау” күйлерін де сол сапарда шығарған. Есірдің бұлардан басқа “Жалдығара”, “Әлди, бөпем”, Күнтай”, “Шоқай төре”, “Ақжелең”, “Сайға бұқтым”, “Әләу, мейрам”, т.б. күйлері бар.

Оның туындылары ел тарихының елеулі кезеңдерін күй тілінде сөйлеткен.

Есір күйлері С. Шәкіратов, Р. Айдарбаева, М. Өскенбаев, Қ. Ахмедьяров сияқты белгілі өнер шеберлері орындауында күйтабаққа жазылған.

Күйші жерленген Жыңғылды ауылыындағы орта мектеп Есір атымен аталады. 1990 ж. Есірдің Құтан әулие қорымындағы бейітінің басына ескерткіш-белгі және күйшінің мүсіні орнатылды.

1. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8

Осы мақала қазақ мәдениеті туралы бастама болып табылады. Бұны толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесуіңізді сұраймыз.

Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз. Суретті мыннан табуға болады: осы мақаланың тақырыбына байланысты сурет Ортақ қорда табылуы мүмкін; мақаланың өзге тіл уикилеріндегі нұсқаларын қарап көріңіз; өзіңіз жасаған суретті жүктеңіз (авторлық құқықпен қорғалған сурет қоспаңыз!).