Химиялық формула

Химиялық формула — химиялық жеке заттар молекуласының құрамын химиялық таңба және сан арқылы белгілеу.

Молекула өз құрамына қарай екіге бөлінеді:

• Дара — бір ғана элементтің атомдарынан құралған молекула.

Мысалы, ${\displaystyle {\ce {H2,O2,Cl2}}}$

• Күрделі молекула — екі немесе одан да көп әртүрлі химиялық элементтерден құралған молекула.

Мысалы, ${\displaystyle {\ce {H2O,CO2,NH3}}}$

Химиялық формула арқылы қосылыстағы элементтердің массалық үлесін пайызбен есептеуге болады. Керісінше, белгілі пайыздық құрам бойынша заттың формуласы анықталуы мүмкін.

Мысалы: Cr₂O₃ (хром тотығы)

• Молекулалық масса: ${\displaystyle 2\times 52+3\times 16=152}$
• Хромның массалық үлесі: ${\displaystyle {\frac {2\times 52}{152}}=68{,}4}$%
• Оттектің массалық үлесі: ${\displaystyle {\frac {3\times 16}{152}}=31{,}6}$%

1. Әр элементтің грамм-атом санын табамыз:
   • Хром: ${\displaystyle {\frac {68,4}{52}}=1,32}$
   • Оттек: ${\displaystyle {\frac {31,6}{16}}=1,98}$
2. Қатынасты ең кіші бүтін санға келтіреміз:
   • ${\displaystyle 1,32:1,98\approx 2:3}$

Осыған сәйкес хром тотығының формуласы — Cr₂O₃.

• Қарапайым (эмпирикалық) формула — молекуладағы элементтер арасындағы ең кіші бүтін сан қатынасын көрсетеді.
• Нақты (молекулалық) формула — молекуладағы барлық атомдардың нақты санын көрсетеді.

Нақты формуланы анықтау үшін заттың салмақ құрамымен бірге тәжірибеде анықталған молекулалық массасы да қажет.

Химиялық формуланы элементтердің валенттілігіне сүйене отырып құрастыруға болады. Мысалы, сутек бір валентті, ал оттек екі валентті элемент болғандықтан, судың формуласы ${\displaystyle {\ce {H2O}}}$ болады.

"Қазақ Энциклопедиясы", 9 том

Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет.

Құрылымдық химия Химиялық байланыстар Ароматтылық • Коваленттік байланыс • Иондық байланыс • Металдық байланыс • Сутектік байланыс • Донорлы-акцепторлы байланыс • Таутомерия • Ван-дер-Ваальс күштері Құрылымды бейнелеу Химиялық формула • Құрылымдық формула • Молекулалық граф • Функционалды топ • Лиганд • Координаттық геометрия Электрондық қасиеттер Электртерістілік • Электронға туыстық • Иондану энергиясы • Октет қағидасы Стереохимия Асимметриялық атом • Изомерия • Конфигурация • Хиралдық • Конформациялар